Yule Mtu Ambaye Miaka Nenda Miaka Rudi Anakuandama

Mtu Yule Mmoja—Safari ya Kuandamwa Isiyoisha

Katika maisha ya kila siku, mara nyingi tunaweza kukutana na watu ambao kwa sababu moja au nyingine hujenga chuki, wivu, au hasira isiyoelezeka dhidi yetu. Wengine hukasirishwa na mafanikio yetu, hali yetu ya kujiamini, au hata utulivu wetu wa kiakili. Lakini kati ya hao wote, kuna yule mtu mmoja. Yule ambaye miaka nenda miaka rudi, jina lake limekuwa likihusishwa na matusi, hujuma, maneno mabaya na jitihada zisizoisha za kutukwamisha au kutuvunja moyo. Huyu si adui wa kawaida—ni adui anayevumilia, anayevizia kila hatua, kila mafanikio, kila tabasamu, kwa lengo moja tu: kuona ukidondoka.

Mtu huyu anaweza kuwa wa karibu sana—rafiki wa zamani, ndugu, au hata mtu usiyemfahamu kwa undani. Lakini kwake, wewe umekuwa lengo la chuki isiyoisha. Kila mafanikio yako ni kama mwiba moyoni mwake. Kila unapotajwa kwa wema au heshima, kwake ni kama kengele ya hatari. Anahisi kudharauliwa na dunia kwa sababu hakuweza kufikia pale ulipo. Anajenga fikra kuwa nafasi yako ilipaswa kuwa yake. Ndipo matusi yanaanza. Visasi vya maneno, kampeni za upotoshaji, uenezaji wa uongo, na mara nyingine hata mashambulizi ya moja kwa moja kupitia majukwaa ya kijamii.

Lakini kuna jambo la kushangaza kuhusu watu wa aina hii: kila unavyowadharau, ndivyo wanavyozidi kukasirika. Kudharau kwako—kutowajibu, kutowajibu kejeli kwa kejeli, kutokubali kuvutwa katika vita vya maneno—kunakuwa kama petroli juu ya moto wa hasira yao. Wanatamani waone ukijibu kwa hasira, ukikasirika, ukitetereka. Lakini unapotulia, unapokaa kimya, wanapata kichaa. Wanajihisi kushindwa. Na kwao, kushindwa kunamaanisha kuongeza juhudi za hujuma.

Kwa nini mtu mmoja anaweza kuwekeza muda na nguvu nyingi kiasi hicho katika kukudhuru? Jibu si rahisi, lakini linaweza kujengwa katika misingi mitatu: wivu, hofu, na kushindwa kwao binafsi. Wivu hutokana na kutokuamini kwamba ni wewe ndiye unayestahili mafanikio. Hofu inatokana na uwezekano wa wewe kuendelea kung'ara na kuacha kivuli chao kikiwa chepesi zaidi. Na kushindwa kwao binafsi huwalazimisha kuangalia mafanikio yako kama kioo kinachowaonyesha wao walivyo dhaifu.

Wakati mwingine, mtu huyu hujaribu kuwahusisha wengine katika hujuma zake. Anawatafuta wale waliowahi kukasirishwa nawe au waliokwazika kwa sababu fulani, na kujaribu kuwajenga kuwa “kambi ya wapinzani wako.” Anapanda mbegu za fitina, anabuni hadithi, anatafuta njia za kukuvunjia heshima kwa wengine. Kila anapokosa jibu kutoka kwako, kila unaponyamaza, hujuma zake huongezeka.

Na hapa ndipo mtihani wa kweli unapotokea: kuendelea kukaa kimya au kujibu? Mateso ya aina hii huweza kuvunja roho. Yanapodumu kwa miaka, kwa kasi isiyoisha, mtu anaweza kuanza kuhisi kuchoka, kutamani kumkabili adui yake moja kwa moja. Lakini ukweli wa mambo ni kwamba, majibu kwa watu wa aina hii huwa ni ushindi kwao. Wanaishi kwa ajili ya mvutano huo. Kukujibu kunawapa “airtime” ya kiakili, kunawapa nguvu ya kujiona wamesikika. Kwa hiyo, ukikaa kimya, unawaua kwa taratibu—kimya chako ni silaha ya nguvu zaidi.

Mara nyingi mtu huyu mmoja hukosa amani hata anapoona uko kimya. Anajiuliza, "Kwa nini hanijibu? Kwa nini hafurukuti?" Na hapo ndipo anapoanza kukosa mwelekeo. Anaweza kubadilika, kujaribu njia nyingine, au hata kufikia mahali pa kuonekana kama anajielekeza kwake mwenyewe. Kwa sababu hakuwahi kuwa na ajenda nje ya chuki yake kwako. Na chuki hiyo, kama haipati hewa ya kuendelea kuishi, hujifia yenyewe.

Lakini hata hivyo, si busara kumdharau mtu wa aina hiyo kwa mtazamo wa kebehi. Kumdharau kwa busara ni kuendelea na maisha yako bila kuyumbishwa. Ni kuwekeza katika mafanikio yako, kuimarika kiakili na kimaadili, kuishi kwa amani, na kuonyesha kuwa licha ya kelele zake, wewe bado unatembea kifua mbele, kwa utulivu. Hiyo ndiyo dharau ya kiungwana.

Katika maisha ya watu wengi waliobobea—wanasiasa, waandishi, wasomi, hata wasanii—huwepo mtu mmoja wa aina hii. Ni kama kivuli kinachoandama nyayo zako. Kinapojua huwezi kukisimamisha kwa giza, kinajaribu kukufuata hata kwenye mwangaza. Hata mwalimu Yesu, kama wanavyoamini Wakristo, alikuwa na mtu mmoja aliyemfuata kwa nia mbaya—Yuda. Hata Mwalimu Julius Nyerere alikuwa na wapinzani wake wa karibu waliokuwa wakimsema, hata ndani ya chama chake. Huu ni ukweli wa maisha—haitawezekana kila mtu akupende, wala haitakuwa sahihi kujilazimisha upendwe na kila mtu.

Lakini pia, kuna somo la kina linalojificha katika uwepo wa mtu huyu mmoja: anakufundisha uvumilivu, anakufundisha kujiamini, anakufundisha kupambanua watu, anakufundisha hekima ya maneno. Kwa sababu huwezi kuishi karibu naye bila kujifunza namna ya kuzuia hasira, namna ya kuangalia mbele bila kugeuka, na namna ya kuishi bila kubeba mzigo wa maneno mabaya.

Mwishowe, mtu huyu mmoja atabaki katika historia yako kama kielelezo cha mtihani wa kiakili na kihisia. Hataweza kubadilisha ukweli wa kuwa wewe uliendelea mbele, bila yeye. Kwa sababu si kila anayekupiga mawe ana nguvu ya kusimamisha safari yako. Na wewe, kwa hekima yako, utajua kwamba kuna ushindi wa hali ya juu unaotokana na kutomdharau mtu kwa dharau za maneno, bali kwa kimya chenye mafanikio.

Kwa hiyo, muache aendelee. Wewe endelea.